पर्व - 73
अन्वयार्थ : स पातु पार्श्वनाथोऽस्मान् यन्महिम्नैव भूधर: । न्यषेधि केवलं भक्तिभोगिनीछत्रधारणम् ॥1॥
धर्मश्वेतातपत्रं ते सूते विश्वविसर्पिणीम् । छायां पापातपप्लूष्टास्तथापि किल केचन ॥2॥
सर्वभाषां भवद्भाषां सत्यां सर्वोपकारिणीम् । सन्त: श्रृण्वन्ति सन्तुष्टा: खलास्तान्च न जातुचित् ॥3॥
अनभिव्यक्तमाहात्म्या देव तीर्थकरा: परे । त्वमेव व्यक्तमाहात्म्यो वाच्या ते साधु तत्कथा ॥4॥
कुमार्गवारिणी यस्माद्यस्मात्सन्मार्गधारिणी । तत्ते धर्म्यां कथां वक्ष्ये भव्यानां मोक्षगामिनाम् ॥5॥
जम्बूविशेषणे द्वीपे भरते दक्षिणे महान् । सुरम्यो विषयस्तत्र विस्तीर्णं पोदनं पुरम् ॥6॥
रक्षितास्यारविन्दाख्यो विख्यातो विक्रमादिभि: । पिप्रियुस्तं समाश्रित्य प्रजापतिमिव प्रजा: ॥7॥
तत्रैव विश्वभूत्याख्यो ब्राह्मण: श्रुतिशास्त्रवित् । ब्राह्मण्यनुन्धरी तस्य प्रीत्यै श्रुतिरिवापरा ॥8॥
अभूतामेतयो: पुत्रौ विषामृतकृतोपमौ । कमठो मरूभूतिश्च पापधर्माविवापरौ ॥9॥
वरूणा ज्यायसो भार्या द्वितीयस्य वसुन्धरी । मन्त्रिणौ तौ महीपस्य कनीयान्नीतिर्वित्तयो: ॥10॥
वसुन्धरीनिमित्तेन सदाचारं सतां मतम् । मरूभूतिं दुराचारो जघान कमठोऽधम: ॥11॥
मलये कुब्जकाख्याने विपुले सल्लकीवने । मरूभूतिरभून्मृत्वा वज्रघोषो द्विपाधिप: ॥12॥
वरूणा च मृता तस्य करेणुरभवत्प्रिया । तयोस्तस्मिन्वने प्रीत्या काले गच्छत्यतुच्छके ॥13॥
अरविन्दमहाराजस्त्यक्त्वा राज्यं विरज्य स: । सम्प्राप्य संयमं सार्थेनामा सम्मेदमीडितुम् ॥14॥
व्रजन्वने स्ववेलायां प्रतिमायोगमागमत् । नोल्लंघते नियोगं स्वं मनागपि मनस्विन: ॥15॥
विलोक्य तं महानागस्त्रि प्रस्तुतमदोद्धत: । हन्तुमभ्युद्यतस्तस्य प्रतिमायोगधारिण: ॥16॥
वीक्ष्य वक्ष:स्थले साक्षान्मंक्षु श्रीवत्सलान्छनम् । स्वपूर्वभवसम्बन्धं प्रत्यक्षीकृत्य चेतसा ॥17॥
तस्मिन्प्राक्तनसौहार्दात्प्रतोषी जोषमास्त स: । तिर्यन्चोऽपि सुह्णद्भावं पालयन्त्येव बन्धुषु ॥18॥
धर्मतत्त्वं मुने: सम्यग्ज्ञात्वा तस्मात्सहेतुकम् । स प्रोषधोपवासादि श्रावकव्रतमग्रहीत् ॥19॥
तदा प्रभृति नागेन्द्रो भग्नशाखा: परैर्द्विपै: । खादंस्तृणानि शुष्काणि पत्राणि च भयादघात् ॥20॥
उपलास्फालनाक्षेपद्विपसंघातघट्टितम् । पिबंस्तोयं निराहार: पारणायां महाबल: ॥21॥
चिरमेवं तप: कुर्वन् क्षीणदेहपराक्रम: । कदाचित्पातुमायातो वेगवत्या हदेऽपतत् ॥22॥
पंके पुन: समुत्थातुं विहितेहोऽप्यशक्रुवन् । कमठेन कुवृत्तेन कुक्कुटाहित्वमीयुषा ॥23॥
पूर्ववैरानुबन्धेन दष्टो निर्नष्टजीवित: । अभूत्कल्पे सहस्त्रारे षोडशाब्ध्युपमायुषा ॥24॥
तत्र भोगान्यथायोग्यं भुक्त्वा प्रान्ते ततश्च्युत: । द्वीपेऽस्मिन् प्राग्विदेहेऽस्ति विषय: पुष्कलावती ॥25॥
तत्खेचराचले राजा त्रिलोकोत्तमननामनि । पुरे विद्युद्रतिविंद्याधरेशस्तस्य वल्लभा ॥26॥
विद्युन्माला तयो: सूनू रश्मिवेगाख्यया जनि । सम्पूर्णयौवनो धीमान्प्रत्यासन्नभवावधि: ॥27॥
समाधिगुप्तमासाद्य मुनिं सम्प्राप्य संयमम् । गृहीतसर्वतोभद्रप्रभृत्युप्रोपवासक: ॥28॥
परेद्युहिंमगिर्यद्रिगुहायां योगमादधत् । प्राप्तधूमप्रभादु:खकुक्कुटोरगपापिना ॥29॥
ततश्च्युतेन भूत्वाजगरेणालोक्य कोपिना । निगीर्णोऽच्युतकल्पस्थे विमाने पुष्करेऽभवत् ॥30॥
द्वाविंशत्यब्धिमानायुस्तदन्ते पुण्यसारथि: । द्वीपेऽपरे विदेहेऽस्मिन् विषये पद्मसन्ज्ञके ॥31॥
महीशोऽश्वपुराधीशो वज्रवीर्यस्य भूपते: । विजयायाश्च तद्देव्या वज्रनाभि: सुतोऽभवत् ॥32॥
स चक्रलक्षितां लक्ष्मीमक्षुण्णां पुण्यरक्षित: । भुक्त्वाप्यतृप्नुवन्भोक्तुं मोक्षलक्ष्मीं समुद्यत: ॥33॥
क्षेमंकराख्यभट्टारकस्य वक्त्राब्जनिर्गतम् । धर्मामृतरसं पीत्वा त्यक्ताशेषरसस्पृह: ॥34॥
सुतं स्वराज्ये सुस्थाप्य राजभिर्बहुभि: समम् । संयमं समगात्सम्यक्सर्वसत्त्वानुकम्पनम् ॥35॥
प्राक्तनोऽजगर: षष्ठनरके तनुमाश्रित: । द्वाविंशत्यब्धिसंखयानजीवितेनातिदु:खित: ॥36॥
चिरात्तस्माद्विनिर्गत्य कुरंगाख्यो वनेचर: । कम्पयन्वनसम्भूतान् सम्भूत: सर्वदेहिन: ॥37॥
विवर्जितार्त्तध्यानस्य विधृतातपनस्थिते: । तस्य त्यक्तशरीरस्य शरीरबलशालिन: ॥38॥
तपोधनस्य चक्रेशो घोरं कातरदुस्सहम् । उपसर्गं स्फुरद्वैर: स पापी बहुधा व्यधात् ॥39॥
धर्मध्यानं प्रविश्यासौ समाराध्य सुरोत्तम: । समुत्पन्न: सुभद्राख्ये सदृड्.मध्यममध्यमे ॥40॥
सप्तविंशतिवाराशिमेयायुदिंव्यभोगभाक् । ततश्च्युतोऽस्मिन् द्वीपेऽसौ जम्बूभूरूहभूषिते ॥41॥
कौशले विषयेऽयोध्यानगरे काश्यपान्वये । इक्ष्वाकुवंशजातस्य वज्रबाहुमहीभृत: ॥42॥
सुतो देव्यां प्रभंकर्यामानन्दाख्योऽजनि प्रिय: । स सम्प्राप्तमहामाण्डलिकस्थानो महोदय: ॥43॥
स्वस्य स्वामिहिताख्यस्य महतो मन्त्रिणोऽन्यदा । वाचा वसन्तमासस्य नन्दीश्वरदिनाष्टके ॥44॥
पूजां निर्वर्त्तयन्द्रष्टुकामं तत्र समागतम् । विपुलादिमतिं दृष्ट्वा गणेशं प्रश्रयाश्रय: ॥45॥
अभिवन्द्य समाकर्ण्य सद्धर्मं सर्वशर्मदम् । भगवन् किन्चिदिच्छामि श्रोतुं मे संशयास्पदम् ॥46॥
अचेतने कथं पूजा निग्रहानुग्रहच्युते । जिनबिम्बे कृता भक्तिमतां पुण्यं फलत्यसौ ॥47॥
इत्यपृच्छदसौ चाह सहेत्विति वचस्तदा । श्रृणु राजन् जिनेन्द्रस्य चैत्यं चैत्याफयादि च ॥48॥
भवत्यचेतनं किन्तु भव्यानां पुण्यबन्धने । परिणामसमुत्पत्तिहेतुत्वात्कारणं भवेत् ॥49॥
रागादिदोषहीनत्वादायुधाभरणादिकात् । विमुखस्य प्रसन्नेन्दुकान्तिहासिमुखश्रिय: ॥50॥
अवर्तिताक्षसूत्रस्य लोकालोकावलोकिन: । कृतार्थत्वात्परित्यक्तजटादे: परमात्मन: ॥51॥
जिनेन्द्रस्यालयाँस्तस्य प्रतिमाश्च प्रपश्यताम् । भवेच्छुभाभिसन्धानप्रकर्षो नान्यतस्तथा ॥52॥
कारणद्वयसान्निध्यात्सर्वकार्यसमुद्भव: । तस्मात्तत्साधु विज्ञेयं पुण्यकारणकारणम् ॥53॥
तत्कथावसरे लोकत्रयचैत्यालयाकृती: सम्यग्वर्णयितुं वान्छन्प्रागादित्यविमानजे ॥54॥
जिनेन्द्रभवने भूतां विभूतिं सोऽन्ववर्णयत् । तामसाधारणीं श्रुत्वानन्द: श्रद्धां परां वहन् ॥55॥
दिनादौ च दिनान्ते च कराभ्यां कृतकुड्मल: । स्तुवन्नानम्रमुकुटो जिनेशान् मण्डले रवे: ॥56॥
शिल्पिभि: कारयित्वार्कविमानं मणिकान्चनै: । क्रोडीकृतजिनाधीशभवनं विततद्युति ॥57॥
शास्त्रोक्तविधिना भक्तया पूजामाष्टाह्नि कीं व्यधात् । चतुर्मुखं रथावर्तं सर्वतोभद्रमूर्जितम् ॥58॥
कल्पवृक्षन्च दीनेभ्यो ददद्दानमवारितम् । तद्विलोक्य जना: सर्वे तत्प्रामाण्यात्स्वयन्च तत् ॥59॥
स्तोतुमारेभिरे भक्तया मण्डलं चण्डरोचिष: । तदाप्रभृति लोकेऽस्मिन् बभूवार्कोपसेवनम् ॥60॥
अथान्यदा किलानन्दं महीट् शिरसि बुद्धवान् । पलितं दलयद्यौवनार्थिनां ह्णदयं द्विधा ॥61॥
तन्निमित्तसमुद्भूतनिर्वेगो ज्येष्ठसूनवे । साभिषेकं निजं राज्यं दत्वादत्तास्पृहं तप: ॥62॥
यते: समुद्रगुप्तस्य समीपे बहुभि: समम् । राजभी राजसं भावं परित्यज्य सुलेश्यया ॥63॥
साराधनाचतुष्क: सन्विशुद्धयैकादशांगधृत् । प्रत्ययांस्तीर्थकृन्नाम्नो भावयामास षोडश ॥64॥
यथोक्तं भावयित्वैतान्नाम बद्ध्वान्तिमं शुभम् । चिरं घोरं तप: कृत्वा प्रान्ते शान्तान्तरात्मक: ॥65॥
प्रायोपगमनं प्राप्य प्रतिमायोगमास्थित: । धीर: क्षीरवने धर्मध्यानाधीनो निराकुल: ॥66॥
कमठ: प्राक्तन: पापी प्रच्युतो नरकक्षिते: । कण्ठीरबत्वमासाद्य तन्मुने: कण्ठमग्रहीत् ॥67॥
सोढसिंहोपसर्गोऽसौ चतुराराधनाधन: । व्यसुरानतकल्पेशो विमाने प्राणतेऽभवत् ॥68॥
तत्र विंशतिवाराशिविहितोपमजीवित: । सार्धारत्नित्रयोन्मेयशरीर: शुक्ललेश्यया ॥69॥
दशमासान्तनिश्वासी मनसाऽमृतमाहरन् । खचतुष्कद्विवर्षान्ते मनसा स्त्रीप्रचारवान् ॥70॥
आपन्चमक्षितिव्याप्ततृतीयावगमेक्षण: । स्वावधिक्षेत्रमानाभाविक्रियाबलसंगत: ॥71॥
सामानिकादिसर्वर्द्धिसुधाशनसमर्चित: । कान्तकामप्रदानेकदेवीकृतसुधाकर: ॥72॥
विश्वान्वैषयिकान्भोगान् शश्वत्सम्प्राप्य निर्विशन् । तल्लोलो लीलया कालमला वीत्कलयन्कलाम् ॥73॥
षण्मासैरन्तिमैस्तस्मिन्नागमिष्यत्यमूं महीम् । द्वीपेऽस्मिन् भरते काशीविषये नगरेऽधिप: ॥74॥
वाराणस्यामभूद्विश्वसेन: काश्यपगोत्रज: । ब्राह्ययस्य देवी सम्प्राप्तवसुधारादिपूजना ॥75॥
वैशाखकृष्णपक्षस्य द्वितीयायां निशात्यये । विशाखर्क्षे शुभस्वप्नान्निरीक्ष्य तदनन्तरम् ॥76॥
स्ववक्त्राब्जप्रविष्टोरूगजरूपविलोकिनी । प्रभातपटहध्वानसमुन्मीलितलोचना ॥77॥
मंगलाभिषवाविष्टतुष्टि: पुण्यप्रसाधना । विभावरीव सज्ज्योत्स्ना राजानं समुपेत्य सा ॥78॥
कृतोपचारा संविश्य विष्टरार्धे महीपते: । स्वेदृष्टसकलस्वप्नान्यथाक्रममभाषत ॥79॥
श्रुत्वा तान् सावधि: सोऽपि फलान्येवं न्यवेदयत् । गजेन्द्रवीक्षणात्पुत्रो वृषभालोकनात्पति: ॥80॥
त्रिविष्टपस्य सिंहेन दृष्टेनानन्तवीर्यक: । मन्दराभिषवप्राप्ति: पद्माभिषवदर्शनात् ॥81॥
दामद्वयावलोकेन धर्मद्वितयतीर्थकृत् । शशांकमण्डलालोकात् त्रैलोक्यकुमुदप्रिय: ॥82॥
तेजस्वी भास्वतो मत्स्ययुगलेन सुखाविल: । निधीनामधिप: कुम्भवीक्षणात्सर्वलक्षण: ॥83॥
सरस: सागरात्सर्वज्ञाता सिंहासनेक्षणात् । सर्वलोकैकसम्मान्य: स्वर्गादद्यावतीर्णवान् ॥84॥
अवताराद्विमानस्य भवनात्पवनाशिन: । त्रिबोधदीधिती रत्नराशिनालिंगितो गुणै: ॥85॥
विधूमधूमकेतूपलक्षणाद्दाहकोंऽहसाम् । वक्त्राम्भोजे गजेन्द्रस्य प्रवेशात्ते कृशोदरि ॥86॥
अवस्थितिं स सम्प्रापदुदरेऽमरपूजित: । इति श्रुत्वाऽतुषद्वार्णी पत्युरेणीविलोचना ॥87॥
तदाखिलामराधीशा: समागत्य व्यधुर्मुदा । स्वर्गावतरणे पित्रो: कल्याणाभिषवोत्सवम् ॥88॥
स्वर्गलोकन्च तद्रेहमतिशेते स्म सम्पदा । किं करोति न कल्याणं कृतपुण्यसमागम: ॥89॥
नवमे मासि सम्पूर्णे पौषे मास्यसिते सुत: । पक्षे योगेऽनिले प्रादुरासीदेकादशीतिथौ ॥90॥
तदा निजासनाकम्पाद् ज्ञात्वा तीर्थकरोदयम् । सौधर्मप्रमुखा: सर्वे मन्दराचलमस्तके ॥91॥
जन्माभिषेककल्याणपूजानिर्वृत्त्यनन्तरम् । पार्श्वाभिधानं कृत्वास्य पितृभ्यां तं समर्पयन् ॥92॥
नेम्यन्तरे खपन्चस्वराग्न्यष्टमितवत्सरे । प्रान्ते हन्ता कृतान्तस्य तदभ्यन्तरजीवित: ॥93॥
पार्श्वनाथ: समुत्पन्न: शतसंवत्सरायुषा । बालशालितनुच्छाय: सर्वलक्षणलक्षित: ॥94॥
नवारत्नितनूत्सेधो लक्ष्मीवानुग्रवंशज: । षोडशाब्दावसानेऽयं कदाचिन्नवयौवन: ॥95॥
क्रीडार्थं स्वबलेनामा निर्यायायाद्वहि: पुरम् । आश्रमादिवने मातुर्महीपालपुराधिपम् ॥96॥
पितरं तं महीपालनामानममराचिंता: । महादेवीवियोगेन दु:खात्तापसदीक्षितम् ॥97॥
तप: कुर्वन्तमालोक्य पन्चपावकमध्यगम् । तत्समीपे कुमारोऽस्थादनत्वैनमनादर: ॥98॥
अविचार्य तदाविष्ट: कोपेन कुमुनिर्गुरू: । कुलीनोऽहं तपोवृद्ध: पिता मातुर्नमस्क्रियाम् ॥99॥
अकृत्वा मे कुमारोऽज्ञ: स्थितवान्मदविह्वल: । इति प्रक्षोभमागत्य प्रशान्ते पावके पुन: ॥100॥
निक्षेप्तुं स्वयमेवोच्चैरूत्क्षिप्य परशुं घनम् । भिन्दन्निन्धनमज्ञोऽसौ मा भैत्सीरत्र विद्यते ॥101॥
प्राणीति वार्यमाणोऽपि कुमारेणावधित्विषा । अन्वतिष्ठदयं कर्म तस्याभ्यन्तरवतिंनौ ॥102॥
नागी नागश्च तच्छेदाद् द्विधा खण्डमुपागतौ । तन्निरीक्ष्य सुभौमाख्यकुमार: समभाषत ॥103॥
अहं गुरूस्तपस्वीति गर्वं दुर्वहमुद्वहन् । पापास्त्रवो भवत्यस्मान्न वेत्येतच्च वेत्सि न ॥104॥
अज्ञानतपसानेन दु:खं तेऽत्र परत्र च । इति तद्वचनात्कोपी मुनिरित्थं तमब्रवीत् ॥105॥
अहं प्रभुर्ममायं किं वा करोतीत्यवज्ञया । तपसो मम माहात्म्यमबुद्ध्वैवं ब्रवीषि किम् ॥106॥
पन्चाग्निमध्यवतिंत्वं पवनाहारजीवनम् । ऊर्ध्वबाहुतया पादेनैकेनैव चिरं स्थिति: ॥107॥
स्वयंपतितपर्णादेरूपवासेन पारणम् । इत्यादिकायसन्तापि तापसानां सुदुर्धरम् ॥108॥
तपो नाधिकमस्त्यस्मादिति तद्वचनश्रुते: । सुभौम: सस्मितोऽवादीन्न भवन्तमहं गुरूम् ॥109॥
अवमन्ये पुन: किन्तु सन्त्यज्याप्तागमादिकम् । मिथ्यात्वादिचतुष्केण पृथिव्यादिषु षट्स्वपि ॥110॥
वाचा कायेन मनसा कृतकादित्रिकेण च । वधे प्रवर्तमानानामनाप्तमतसंश्रयात् ॥111॥
निर्वाणप्रार्थनं तेषां तण्डुलावाप्तिवान्छया । तुषखण्डनखेदो वा घृतेच्छा वाम्बुमन्थनात् ॥112॥
हेमोपलब्धिबुद्धिर्वा दाहादन्धाश्मसंहते: । अन्धस्येवाग्निसम्पातो दावभीत्या प्रधावत: ॥113॥
ज्ञानहीनपरिक्लेशो भाविदु:खस्य कारणम् । इति प्ररूप्यते युष्मत्स्त्रेहेन महता मया ॥114॥
इत्येतदुक्तं ज्ञात्वापि पूर्ववैरानुबन्धनात् । निजपक्षानुरागित्वाद् दु:संसारादिहागते: ॥115॥
प्रकृत्यैवातिदुष्टत्वादनादाय विरूद्धधी: । सुभौमको भवानत्र सस्मयोऽयं कुमारक: ॥116॥
पराभवति मामेवमिति तस्मिन् प्रकोपवान् । सशल्यो मृतिमासाद्य शम्बरो ज्योतिषामर: ॥117॥
नाम्नाभवत्सकोपानां तपसाऽपीदृशी गति: । नागी नागश्च सम्प्राप्तशमभावौ कुमारत: ॥118॥
बभूवतुरहीन्द्रश्च तत्पत्नी च पृथुश्रियौ । ततस्त्रिंशत्समामानकुमारसमये गते ॥119॥
साकेतनगराधीशो जयसेनो महीपति: । भगलीदेशसन्जातहयादिप्राभृतान्वितम् ॥120॥
अन्यदासौ निसृष्टार्थं प्राहिणोत्पार्श्वसन्निधिम् । गृहीत्वोपायनं पूजयित्वा दूतोत्तमं मुदा ॥121॥
साकेतस्य विभूतिं तं कुमार: परिपृष्टवान् । सोऽपि भट्टारकं पूर्व वर्णयित्वा पुरूं पुरम् ॥122॥
पश्चाद्वयावर्णयामास प्राज्ञा हि क्रमवेदिन: । श्रुत्वा तत्तत्र किन्जातस्तीर्थकृन्नामबन्धनात् ॥123॥
एष एव पुरूर्मुक्तिमापदित्युपयोगवान् । साक्षात्कृतनिजातीतसर्वप्रभवसन्तति: ॥124॥
विजृम्भितमतिज्ञानक्षयोपशमवैभवात् । लब्धबोधि: पुनर्लौकान्तिकदेवप्रबोधित: ॥125॥
तत्क्षणागतदेवेन्द्रप्रमुखामरनिर्मित- । प्रसिद्धमध्यकल्याणस्त्रपनादिमहोत्सव: ॥126॥
प्रत्येययुक्तिमद्वाग्भि: कृतबन्धुविसर्जन: । आरूह्य शिबिकां रूढां विमलाभिधया विभु: ॥127॥
विधायाष्टममाहारत्यागमश्ववने महा- । शिलातले महासत्त्व: पल्यंकासनमास्थित: ॥128॥
उत्तराभिमुख: पौषे मासे पक्षे सितेतरे । एकादश्यां सुपूर्वाह्णे समं त्रिशतभूभुजै: ॥129॥
कृतसिद्धनमस्कारो दीक्षालक्ष्मीं समाददे । दूतिकां मुक्तिकन्याया मान्यां कृत्यप्रसाधिकाम् ॥130॥
केशान्विमोचितांस्तस्य मुष्टिभि: पन्चभि: सुरेट् । समभ्यर्च्यादरान्नीत्वा न्यक्षिपत्क्षीरवारिधौ ॥131॥
आत्तसामायिक: शुद्धया चतुर्थज्ञानभास्वर: । गुल्मखेटपुरं कायस्थित्यर्थं समुपेयिवान् ॥132॥
तत्र धन्याख्यभूपाल: श्यामवर्णोऽष्टमंगलै: । प्रतिगृह्याशनं शुद्धं दत्वापत्तत्क्रियोचितम् ॥133॥
नयन्स चतुरो मासान् छाद्मस्थ्येन विशुद्धिभाक् । दीक्षाग्रहवने देवदारूभूरिमहीरूह: ॥134॥
अधस्तादष्टमाहारत्यागादात्तविशुद्धिक: । प्रत्यासन्नभवप्रान्तो योगं सप्तदिनावधिम् ॥135॥
गृहीत्वा सत्त्वसारोऽस्थाद् धर्मध्यानं प्रवर्तयन् । शम्बरोऽत्राम्बरे गच्छन्नगच्छत्स्वं विमानकम् ॥136॥
लोकमानो विभंगेन स्पष्टप्राग्वैरबन्धन: । रोषात्कृतमहाघोषो महावृष्टिमपातयत् ॥137॥
व्यधात्तदैव सप्ताहान्यन्यांश्च विविधान्विधी: । महोपसर्गान् शैलोपनिपातान्तानिवान्तक: ॥138॥
तं ज्ञात्वाऽवधिबोधेन धरणीशो विनिर्गत: । धरण्या: प्रस्फुरद्रत्नफणामण्डपमण्डित: ॥139॥
भद्रं तमस्थादावृत्य तत्पत्नी च फणातते: । उपर्युच्चै: समुद्धत्य स्थिता वज्रातपच्छिदम् ॥140॥
अमू क्रूरौ प्रकृत्यैव नागौ सस्मरतु: कृतम् । नोपकारं परे तस्माद्विस्मरन्त्यार्द्रचेतस: ॥141॥
ततो भगवतो ध्यानमाहात्म्यान्मोहसंक्षये । विनाशमगमद्विश्वो विकार: कमठद्विष: ॥142॥
द्वितीयशुक्लध्यानेन मुनिर्निजिंत्य कर्मणाम् । त्रितयं चैत्रमासस्य काले पक्षे दिनादिमे ॥143॥
भागे विशाखनक्षत्रे चतुर्दश्यां महोदय: । सम्प्रापत्केवलज्ञानं लोकालोकावभासनम् ॥144॥
तदा केवलपूजान्च सुरेन्द्रा निरवर्तयन् । शम्बरोऽप्यात्तकालादिलब्धि: शममुपागमत् ॥145॥
प्रापत्सम्यक्त्वशुद्धिन्च दृष्ट्वा तद्वनवासिन: । तापसास्त्यक्तमिथ्यात्वा: शतानां सप्त संयमम् ॥146॥
गृहीत्वा शुद्धसम्यक्त्वा: पार्श्वनाथं कृतादरा: । सर्वे प्रदक्षिणीकृत्य प्राणेमु: पादयोर्द्वयो: ॥147॥
क्क तद्वैरं वृथा शान्तिरीदृशी क्कास्य पापिन: । सख्यमास्तां विरोधश्च वृद्धये हि महात्मभि: ॥148॥
गणेशा दश तस्यासन् विधायादिं स्वयम्भुवम् । सार्धानि त्रिशतान्युक्ता मुनीन्द्रा: पूर्वधारिण: ॥149॥
यतयोऽयुतपूर्वाणि शतानि नव शिक्षका: । चतु:शत्तोत्तरं प्रोक्ता: सहस्त्रमवधित्विष: ॥150॥
सहस्त्रमन्तिमज्ञानास्तावन्तो विक्रियर्द्धिका: । शतानि सप्तपन्चाशच्चतुर्थावगमाश्रिता: ॥151॥
वादिन: षट्शतान्येव ते सर्वेऽपि समुच्चिता: । अभ्यर्णीकृतनिर्वाणा: स्यु: सहस्त्राणि षोडश ॥152॥
सुलोचनाद्या: षट्त्रिंत्सहस्त्राण्यार्यिका विभो: । श्रावका लक्षमेकं तु त्रिगुणा: श्राविकास्तत: ॥153॥
देवा देव्योऽप्यसंखयाता: संखयातास्तिर्यगंगिन: । एवं द्वादशभिर्युक्तो गणैर्धर्मोपदेशनम् ॥154॥
कुर्वाण: पन्चभिर्मासैविंरहीकृतसप्तति: । संवत्सराणां मासं स संह्णत्य विह्णतिक्रियाम् ॥155॥
षटूत्रिंशन्मुनिभि: सार्धं प्रतिमायोगमास्थित: । श्रावणे मासि सप्तम्यां सितपक्षे दिनादिमे ॥156॥
भागे विशाखनक्षत्रे ध्यानद्वयसमाश्रयात् । गुणस्थानद्वये स्थित्वा सम्मेदाचलमस्तके ॥157॥
तत्कालोचितकार्याणि वर्तयित्वा यथाक्रमम् । नि:शेष कर्मनिर्णाशान्निवाणे निश्चलं स्थित: ॥158॥
कृतनिर्वाणकल्याणा: सुरेन्द्रास्तं ववन्दिरे । वन्दामहे वयन्चैनं नन्दितुं सुन्दरैर्गुणै: ॥159॥
आदिमध्यान्तगम्भीरा: सन्तोऽम्भोनिधिसन्निभा: । उदाहरणमेतेषां पार्श्वो गण्य: क्षमावताम् ॥160॥
शार्दूलविक्रीडितम्
त्वज्जन्माभिषवोत्सवे सुरगिरौ स्वोच्छ्वासनि:श्वासजै:
स्वर्गेशान्भृशमानयस्त्वमनिलैरान्दोललीलां मुहु: ।
किं कुर्यात्तव तादृशोऽयममरस्त्वत्क्षान्तिलब्धोदय:
पाठीनो जलधेरिवेत्यभिनुत: पार्श्वो जिन: पातु न: ॥161॥
निष्कम्पं तव शुल्कतामुपगतं बोधं पयोधिर्महा-
वातोद्धूततनुर्विनीलसलिल: प्राप्नोति दूरान्न तम् ।
ध्यानं ते वत वाचलस्य मरूतां श्वासानिलाद्वामरात्
क्षोभ: क: कथमित्यभीष्टुतिपति: पार्श्वप्रभु: पातु न: ॥162॥
तीर्थेशा: सदृशो गुणैरनणुभि: सर्वेऽपि धैर्यादिभि:
सन्त्यप्येवमधीश विश्वविदितास्ते ते गुणा: प्रीणना: ।
तत्सर्वं कमठात्तथाहि महतां शत्रो: कृतापक्रियात्
ख्यातिर्या महती न जातुचिदसौ मित्रात्कृतोपक्रियात् ॥163॥
दूरस्थामरविक्रियस्य भवतो बाधा न शान्तात्मनो
न क्रोधो न भयन्च तेन न बुधै: सोढेति संस्तूयसे ।
माहात्म्यप्रशमौ तु विस्मयकरौ तौ तेन तीर्थेशिन:
स्तोतव्यं किमिति स्तुतो भवतु न: पार्श्वो भवोच्छित्तये ॥164॥
पश्यैतौ कृतवेदिनौ हि धरणौ धर्म्यावितीडांगतौ
तावेवोपकृतिर्न ते त्रिभुवनक्षेमैकभूमेस्तत: ।
भूभृत्पातनिषेधनं ननु कृतं चेत्प्राक्तनोपद्रवा:
कैर्नासन्निति सारसंस्तुतिकृत: पार्श्वो जिन: पातु न: ॥165॥
भेदोऽद्रे: फणिमण्डप: फणिवधूछत्रं क्षतिर्घातिनां
कैवल्याप्ति रधातुदेहमहिमा हानिर्भवस्यामरी ।
भीतिस्तीर्थकृदुद्रमोऽपगमनं विघ्नस्य चासन्समं
भर्तुर्यस्य स सन्ततान्तकभयं हन्तूग्रवंशाग्रणी: ॥166॥
किं ध्यानात्फणिन: फणीन्द्रयुवते: क्षान्तेर्महेन्द्रात्स्वत-
स्तन्त्रान्मन्त्रविजृम्भणाद् वत रिपोर्भोतेरयस्योदयात् ।
कालाद्घातिहतेरिदं शममभूदित्यर्घ्यहस्तै: सुरै-
राशंकयामरविघ्नविच्युतिरघं हन्यात्स धीराग्रणी: ॥167॥
श्रुत्वा यस्य वचोऽमृतं श्रुतिसुखं ह्णद्यं हितं हेतुम-
न्मिथ्यात्वं दिविजोऽवमीद्विषमिव व्याविद्धवैरोद्धुरम् ।
यं स्तौति स्म च तादृशोऽप्युपनतश्रेय: स पार्श्वो विभु-
विंघ्नौघं हरिसन्धृतासनशिखामध्यास्य सिद्धो हतात् ॥168॥
जात: प्राड्.मरूभूतिरन्विभपतिर्देव: सहस्त्रारजो
विद्येशोऽच्युतकल्पज: क्षितिभृतां श्रीवज्रनाभि: पति: ।
देवो मध्यममध्यमे नृपगुणैरानन्दनामाऽऽनते
देवेन्द्रो हतघातिसंहतिरवत्वस्मान्स पार्श्वेश्वर: ॥169॥
आर्या
कमठ: कुक्कुटसर्प: पन्चमभूजोऽहिरभवदथ नरके ।
ध्याधोऽधोग: सिंहो नरकी नरपोऽनु शम्बरो दिविज: ॥170॥
