पर्व - 75
अन्वयार्थ : अथान्येद्यु: समासीनं गणेन्द्रं विपुलाचले । श्रेणिक: प्रीणिताशेषभव्यं सुव्यक्ततेजसम् ॥1॥
गणिन्याश्चन्दनार्याया: सम्बन्धमिह जन्मन: । अन्वयुड्क्.क्त गणी चैवमाहाहितमहर्द्धिक: ॥2॥
सिन्ध्वाख्यविषये भूभृद्वैशाली नगरेऽभवत् । चेटकाख्योऽतिविख्यातो विनीत: परमार्हत: ॥3॥
तस्य देवी सुभद्राख्या तयो: पुत्रा दशाभवन् । धनाख्यौ दत्तभद्रान्तावुपेन्द्रोऽन्य: सुदत्तवाक् ॥4॥
सिंहभद्र: सुकम्भोजोऽकम्पन: सपतंगक: । प्रभंजन: प्रभासश्च धर्मा इव सुनिर्मला: ॥5॥
सप्तर्धयो वा पुत्र्यश्च ज्यायसी प्रियकारिणी । ततो मृगावती पश्चात्सुप्रभा च प्रभावती ॥6॥
चेलिनी पंचमी ज्येष्ठा षष्ठी चान्त्या च चन्दना । विदेहविषये कुण्डसंज्ञायां पुरि भूपति: ॥7॥
नाथो नाथकुलस्यैक: सिद्धार्थाख्यस्त्रिसिद्धिभाक् । तस्य पुण्यानुभावेन प्रियासीत्प्रियकारिणी ॥8॥
विषये वत्सवासाख्ये कौशाम्बीनगराधिप: । सोमवंशे शतानीको देव्यस्यासीन्मृगावती ॥9॥
दशार्णविषये राजा हेमकच्छपुराधिप: । सूर्यवंशाम्बरे राजसमो दशरथोऽभवत् ॥10॥
तस्याभूत्सुप्रभा देवी भास्वतो वा प्रभामला । कच्छाख्यविषये रोरूकाख्यायां पुरि भूपति: ॥11॥
महानुदयनस्तस्य प्रेमदाऽभूत्प्रभावती । प्राप शीलवतीख्यातिं सा सम्यक्छीलधारणात् ॥12॥
गान्धारविषये ख्यातो महीपालो महीपुरे । याचित्वा सत्यको ज्येष्ठामलब्ध्वा क्रुद्धयान् विधी: ॥13॥
युद्ध्वा रगांगणे प्राप्तमानभंग: स सत्रप: । सद्यो दमवरं प्राप्य तत: संयममग्रहीत् ॥14॥
स चेटकमहाराज: स्नेहाद्र्पमलीलिखत् । पट्टके सप्तपुत्रीणां विशुद्धं शश्वदीक्षितुम् ॥15॥
निरीक्ष्य तत्र चेलिन्या रूपस्य पतितं मनाक् । बिन्दुमूरौ विधात्रेऽस्य नृपे कुपितवत्यसौ ॥16॥
पूज्यद्विस्त्रिर्मया बिन्दु: प्रमृष्ट: संस्तथापि स: । तथैव पतितस्तस्मिन्भाव्यमंकेन तादृशा ॥17॥
इति मत्वानुमानेन पुनर्न तममार्जिषम् । इत्यब्रवीत्तदुक्तेन भूपति: प्रीतिमीयिवान् ॥18॥
स देवार्चनवेलायां जिनबिम्बोपकण्ठके । तत्पट्टकं प्रसार्येज्यां निर्वर्तयति सर्वदा ॥19॥
कदाचिच्चेटको गत्वा ससैन्यो मागधं पुरम् । राजा राजगृहं बाह्योद्याने स्नानपुरस्सरम् ॥20॥
जिनप्रतिनिधीन्पूर्वमभ्यर्च्याभ्यर्णपट्टकम् । आनर्च तद्विलोक्य त्वमप्राक्षी: पार्श्ववर्तिन: ॥21॥
किमेतदिति तेऽवोचन् राज्ञ: सप्तापि पुत्रिका: । लिखितास्तासु कल्याणं चतस्त्र: समवापिता: ॥22॥
तिस्त्रो नाद्यापि दीयन्ते तत्र द्वे प्राप्तयौवने । कनिष्ठा बालिका राजन्निति तद्वचनश्रुते: ॥23॥
भवान् रक्त तयोश्चित्तं मन्त्रिण: समजिज्ञपत् । तेऽपि तत्कार्यमभ्येत्य कुमारमवदन्निति ॥24॥
चेटकाख्यमहीशस्य सुतयोरनुरक्तवान् । पिता ते याच्यमानोऽसौ न दत्ते वयसश्च्युते: ॥25॥
इदंचावश्यकर्तव्यं कोऽप्युपायोऽत्र कथ्यताम् । सोऽपि मन्त्रिवच: श्रुत्वा तत्कार्योपायपण्डित: ॥26॥
जोषमाध्वमहं कुर्वे तत्समर्थनमित्यमून् । सन्तोष्य मन्त्रिण: सोऽपि तत्स्वरूपं विलासवत् ॥27॥
पट्टके सम्यगालिख्य वस्त्रेणाच्छाद्य यत्नत: । तत्पार्श्ववर्तिन: सर्वान् स्वीकृत्योत्कोचदानत: ॥28॥
स्वयंच वोद्रको नाम वणिग्भूत्वा तदालयम् । प्राविक्षत्पट्टके रूपं कन्ये ते तत्करस्थिते ॥29॥
विलोक्य भवति प्रीत्या सौरंगादतिसाहसात् । कुमारविहितान्मार्गाद्रत्वा किंचित्ततोऽन्तरे ॥30॥
चेलिनी कुटिला ज्येष्ठा मुक्त्वा त्वं गच्छ विस्मृता । न्यानयाभरणानीति स्वयं तेन सहागमत् ॥31॥
साप्यात्ताभरणाऽऽगत्य तामदृष्ट्वातिसन्धिता । तयाहमिति शोकार्ता निजमार्मी यशस्वतीम् ॥32॥
दृष्ट्वा क्षान्तिं समीपेऽस्या: श्रुत्वा धर्म जिनोदितम् । निर्विद्य संसृतेर्दीक्षां प्राप पापविनाशिनीम् ॥33॥
भवतापि महाप्रीत्या चेलिनीयं यथाविधि । गृहीतानुमहादेवी पट्टबन्धात्तुतोष सा ॥34॥
चन्दना च यशस्वत्या गणिन्या: सन्निधौ स्वयम् । सम्यक्त्वं श्रावकाणांच व्रतान्यादत्त सुव्रता ॥35॥
तत: खगाद्रयवाक्श्रेणीसुवर्णाभपुरेश्वर: । मनोवेग: खगाधीश: स मनोवेगया समम् ॥36॥
स्वच्छन्दं चिरमाक्रीडय प्रत्यायाँश्चन्दनां वने । अशोकाख्ये समाक्रीडमानां परिजनै: सह ॥37॥
विलोक्यानंगनिर्मुक्तशरजर्जरितांगक: । प्रापय्य स्वप्रियां गेहं रूपिणी विद्यया स्वयम् ॥38॥
विकृत्य रूपं स्वं तत्र निधाय हरिविष्टरे । अशोकवनमभ्येत्य गृहीत्वा चन्दनां द्रुतम् ॥39॥
प्रत्यागतो मनोवेगाप्येतं विहितवंचनम् । ज्ञात्वा कोपारूणीभूतविभीषणविलोचना ॥40॥
तां विद्यादेवतां वामपादेनाक्रम्य सावधीत् । कृताट्टहासा सा विद्याप्यगात्सिंसहासनात्तदा ॥41॥
चेष्टामालोकिनीविद्यातो ज्ञात्वा स्वपतेरनु । गच्छन्त्यर्धपथे दृष्ट्वा विसृजेमां स्वजीवितम् ॥42॥
यदि वांछेरिति क्रोधात्तं निर्भर्त्सयति स्म सा । स भूतरमणेऽरण्ये तां स्वदारातिभीलुक: ॥43॥
ऐरावतीसरिद्दक्षिणान्ते साधितविद्यया । पर्णलध्व्या तदैवान्त: कृतशोको विसृष्टवान् ॥44॥
सापि पंचनमस्कारपरिवर्तनतत्परा । निनाय शर्वरीं कृच्छूाद्भानुमत्युदिते स्वयम् ॥45॥
तत्र सन्निहितो दैवात्कालकाख्यो वनेचर: । तस्मै निजपरार्ध्योरूस्फुरिताभरणान्यदात् ॥46॥
धर्मंच कथयामास तेन तुष्टो वनेचर: । भीमकूटाचलोपान्तनिवासी सिंहसंज्ञक: ॥47॥
भयंकराख्यपल्लीशस्तस्य तां स समर्पयत् । सोऽपि पापो विलोक्यैनां कामव्यामोहिताशय: ॥48॥
निग्रहेण ग्रह: क्रूरो वात्मसात्कर्तुमुद्यत: । तद्वीक्ष्य पुत्र मैवं त्वं कृथा: प्रत्यक्षदेवता ॥49॥
यदि कुप्येदियं तापशापदु:खप्रदायिनी । इति मात्रुक्तिभीत्या तां दुर्जनोऽपि व्यसर्जयत् ॥50॥
तत्रैव चन्दना तस्य मात्रा सम्यग्विघानत: । पोष्यमाणा विनिश्चिन्ता कन्चित्कालमजीगमत् ॥51॥
अथ वत्साह्णये देशे कौशाम्ब्यां प्रवरे पुरे । श्रेष्ठी वृषभसेनाख्यस्तस्य कर्मकरोऽभवत् ॥52॥
मित्रवीरो वनेशस्य मित्रं तस्य वनाधिप: । चन्दनामर्पयामास सोऽपि भक्तया वणिक्पते: ॥53॥
धनेन महता सार्ध नीत्वा कन्यां न्यवेदयत् । कदाचिच्छेूष्टिन: पातुं जलमुद्धत्य यत्नत: ॥54॥
आवर्जयन्त्या: केशानां कलापं मुक्तबन्धनम् । लम्बमानं करेणादात्सजलार्द्र धरातले ॥55॥
चन्दनायास्तदालोक्य तद्रूपादतिशंकिनी । श्रेष्ठिनी तस्य भद्राख्या स्वभर्तुरनया समम् ॥56॥
सम्पर्क मनसा मत्वा कोपात्प्रफुरिताधरा । निक्षिप्तश्रृंखलां कन्यां दुराहारेण दुर्जना ॥57॥
प्रतर्जनादिभिश्चैनां निरन्तरमबाधत । सापि मत्कृतपापस्य विपाकोऽयं वराकिका ॥58॥
श्रेष्ठिनी किं करोतीति कुर्वन्त्यात्मविगर्हणम् । स्वाग्रजाया मृगावत्या अप्येतन्न न्यवेदयत् ॥59॥
अन्यदा नगरे तस्मिन्नेव वीरस्तनुस्थिते: । प्रविष्टवान्निरीक्ष्यासौ तं भक्तया मुक्तश्रृंखला ॥60॥
सर्वाभरणदृश्यांगी तद्भारेणेव भूतलम् । शिरसा स्पृश्य नत्वोंच्चै: प्रतिगृह्य यथाविधि ॥61॥
भोजयित्वाप तद्दानान्मानिनी मानितामरै: । वसुधारां मरूत्पुष्पवृष्टिं सुरभिमारूतम् ॥62॥
सुरदुन्दुभिनिर्घोषं दानस्तवनघोषणम् । तदैवोत्कृष्टपुण्यानि फलन्ति विपुलं फलम् ॥63॥
अग्रजास्यास्तदागत्य पुत्रेणामा मृगावती । तद्ज्ञात्वोदयनाख्येन स्नेहादालिंगय चन्द्रनाम् ॥64॥
पृष्ट्वा तां प्राक्तनं वृत्तं श्रुत्वा शोकाकुला भृशम् । निजगेहं समानीय सुस्थिता भयविह्वलौ ॥65॥
स्वपादशरणौ भद्रां श्रेष्ठिनंच दयावती । चन्दनापादपंकेजयुगलं तावनीननमत् ॥66॥
क्षमा मूर्तिमतीवेयं कृत्वाह्लादं तयोस्तत: । तद्वार्ताकर्णनोदीर्णरागादागतबन्धुभि: ॥67॥
प्रातितैतत्पुरं वीरं वन्दितुं निजबान्धवान् । विसृज्य जातनिर्वेगा गृहीत्वात्रैव संयमम् ॥68॥
तपोवगममाहात्म्यादध्यस्थाद्रणिनीपदम् । इतीहजन्मसम्बन्धं श्रुत्वा तत्रानुचेटक: ॥69॥
प्राक्किं कृत्वागता चन्दनात्रैतत्स च पृष्टवान् । सोऽप्यवादीदिहैवास्ति मगधे नगरी पृथु: ॥70॥
वत्सेति पालयत्येनां महीपाले प्रसेनिके । विंप्रस्तत्राग्निमित्राख्यस्तस्यैका ब्राह्मणी प्रिया ॥71॥
परा वैश्यसुता सूनुर्बाह्मण्यां शिवभूतिवाक् । दुहिता चित्रसेनाख्या विट्सुतायामजायत ॥72॥
शिवभूतेरभूद्भार्या सोमिला सोमशर्मण: । सुता तुग्देवशर्माख्यश्चित्रसेनास्य च प्रिया: ॥73॥
अग्निभूतौ गतप्राणे तनूजस्तत्पदेऽभवत् । विधवा चित्रसेनापि पोप्यत्वं सह सूनुभि: ॥74॥
शिवभूते: समापन्ना दैवस्य कुटिला गति: । सोमिला चित्रसेनायास्तत्सुतानां च पोषणम् ॥75॥
पापिष्ठाऽसहमानाऽसौ तर्जिता शिवभूतिना । क्रुध्वा जीवत्यमा चित्रसेनयायं स चेत्यसत् ॥76॥
अकरोद्दूषणं घिग्घिड्.नाकार्य नाम योषिताम् । चित्रसेनापि मामेषा रूषैवादूषयन्मृपा ॥77॥
निग्रहीप्यामि मृत्वैनां निदानमकरोदिति । अन्यदामन्त्रणे पूर्व शिवगुप्तमुनीश्वरम् ॥78॥सोमिलाभोजयत्तस्यै शिवभूति: स्म कुष्यति । तत्तपोधनमाहात्म्यकथनेन तया पति: ॥। 79॥
प्रसादितस्तत: साधु तद्दानं सोऽन्वमन्यत । स कालान्तरमाश्रित्य लोकान्तरगत: सुत: ॥80॥
जातोत्र विषये वंगे कान्ते कान्तपुरेशिन: । सुवर्णवर्मणो विद्युल्लेखायाश्च महाबल: ॥81॥
देशेऽगेंऽत्रैव चम्पायां श्रीषेणाख्यमहीपते: । सुवर्णवर्मसोदर्या धनश्री: प्रेमदायिनी ॥82॥
सोमिलाभूत्तयो: पुत्री कनकादिलताभिधा । महाबलकुमाराय दातव्येयमिति स्वयम् ॥83॥
जन्मन्येवाभ्युपेतैषा मात्रा पित्रा च सम्मदात् । वर्धमान: पुरे तस्मिन्नेव बालिकया समम् ॥84॥
अभ्यर्णे यौवने यावद्विवाहसमयो भवेत् । तावत्पृथग्वसेदस्मादिति मातुलवाक्यत: ॥85॥
बहि: स्थित: कुमारोऽसौ कन्यायामतिसक्तवान् । तयोर्योगोऽभवत्कामावस्थामहसमानयो: ॥86॥
तत: कान्तपुरं लज्जाप्रेरितौ तौ गतौ तदा । दृष्ट्वा तत्र कुमारस्य मात्रा पित्रा च शोकत: ॥87॥
तयोर्विरूद्धचारित्वादप्रियावावयोरपि । यातं देशान्तरं नात्र स्थातव्यमिति जल्पितौ ॥88॥
तदैवाकुरूतां तौ च प्रत्यन्तनगरे स्थितिम् । विहरन्तावथान्येद्युरूद्याने मुनिपुंगवम् ॥89॥
मुनिगुप्ताभिघं वीक्ष्य भक्तया भिक्षागवेषिणम् । प्रत्युत्थाय परीत्याभिवन्द्याभ्यर्च्य यथाविधि ॥90॥
स्वोपयोगनिमित्तानि तानि खाद्यानि मोदत: । स्वादूनि लड्डुकादीनि दत्वा तस्मै तपोभृते ॥91॥
नवभेदं जिनोद्दिष्ठमदृष्टं स्वेष्टमापतु: । वनेऽन्यदा कुमारोऽसौ मधुमासे विषाहिना ॥92॥
दष्टो नष्टासुको जातो दृष्ट्वा तं देहमात्रकम् । तस्यासिधेनुना सापि विधाय स्वां गतासुकाम् ॥93॥
अगात्तदनुमार्गेण तमन्वेष्टुमिव प्रिया । परां काष्ठामवाप्तस्य भवेद्धि गतिरीदृशी ॥94॥
अस्मिन्नेवोज्जयिन्याख्यमवन्तिविषये पुरम् । प्रजापतिमहाराज: पालकस्तस्य हेलया ॥95॥
तत्रैव धनदेवाख्यश्रेष्ठी तद्रेहिनी सती । धनमित्रा तयो: सूनुर्नागदत्तो महाबल: ॥96॥
तनूजा चानुजास्यासीदर्थस्वामिन्यभिख्यया । पलाशद्वीपमध्यस्थपलाशनगरेशिन: ॥97॥
महाबलमहीशस्य कनकादिलताऽभवत् । कांचनादिलतायाश्च ख्याता पद्मलता सुता ॥98॥
उपयम्यापरां श्रेष्ठी श्रेष्ठिनीं विससर्ज ताम् । सापि देशान्तरं गत्वा ससुता जातसंविदा ॥99॥
शीलदत्तगुरो: पार्श्वे गृहीतश्रावकव्रता । सूनुमप्यर्पयामास शास्त्राभ्यासनिमित्तत: ॥100॥
सोऽपि कालान्तरे बुद्धिनौनिस्तीर्णश्रुताम्बुधि: । सत्कविश्च स्वयम्भूत्वा शास्त्रव्याख्याप्तसद्यशा: ॥101॥
नानालंकाररम्योक्तिसुप्रसन्नसुभाषितै: । विशिष्टजनचेतस्सु प्रह्लादमुदपादयत् ॥102॥
तत्रैवारक्षिपुत्रेण दृढरक्षेण संगतिम् । कृत्वा तत्पुरशिष्टानां शास्त्रव्याख्यानकर्मणा ॥103॥
उपाध्यायत्वमध्यास्य तत्राप्तवसुना निजाम् । जननीं स्वस्वसारंच स्वयंच परिपोषयन् ॥104॥
स्वमातुलानीपुत्राय नन्दिग्रामनिवासिने । कुलवाणिजनान्ने स्वामनुजामदितादरात् ॥105॥
स कदाचिदुपश्लोकपूर्वकं क्षितिनायकम् । विलोक्य तत्प्रसादाप्तसम्मानधनसम्मद: ॥106॥
कृतमातृपरिप्रश्न: पितुरागत्य सन्निधिम् । प्रणमत्तत्पदाम्भोजं धनदेव: समीक्ष्य तम् ॥107॥
जीव पुत्रात्र तिष्ठेति प्रियै: प्रीणयति स्म स: । सोऽपि रत्नादितद्वस्तुभागं देहीत्ययाचत ॥108॥
पिता तु पुत्र मद्वस्तु पलाशद्वीपमध्यगे । स्थितं पुरे पलाशाख्ये तत्वयानीय गृह्यताम् ॥109॥
इत्याख्यन्नकुलेनामा भ्रात्रा दायादकेन स: । सहदेवेन चाप्तेष्टसिद्धिर्यदि भवेदहम् ॥110॥
प्रत्यागत्य करिष्यामि पूजां जैनेश्वरीमिति । आशास्यानु जिनान्नुत्वा कृतात्मगुरूवन्दन: ॥111॥
आरूह्य नावमम्भोधिमवगाह्य व्रजन् द्रुतम् । पलाशपुरमासाद्य तत्र स्थापितपोतक: ॥112॥
पुरं विनरसंचारं किमेतदिति विस्मयात् । तत: प्रसारितायामिरज्जुभिस्तदवाप्तवान् ॥113॥
प्रविश्य तत्पुरं तत्र कन्यामेकाकिनीं स्थिताम् । एकत्रालोक्य तामाह वदैतन्नगरं कुत: ॥114॥
जातमीदृक्स्वयं का वेत्यादरात्साब्रवीदलम् । प्रागेतन्न्गरेशस्य दायाद: कोऽपि कोपत: ॥115॥
सिद्धराक्षसविद्यत्वात्सम्प्राप्तो राक्षसाभिधाम् । पुरं पुराधिनाथंच स निर्मलं व्यनीनशत् ॥116॥
तद्वंशजेन केनापि समन्त्रं साधितासिना । कृतरक्षं तदैवैतत्स्थापितं नगरं पुन: ॥117॥
पतिर्महाबलोऽद्यास्य कांचनादिलता प्रिया । तस्यै तयोरहं पद्मलताऽभूवं सुताख्यया ॥118॥
कदाचिन्मत्पिता मन्त्रसाधितं खड्गमात्मन: । प्रमादान्न करोति स्म करे तद्रन्ध्रवीक्षणात् ॥119॥
राक्षसेन हतस्तस्मात्पुरं शून्यमभूदिदम् । मत्सुता निर्विशेषेति मां मत्वामारयन् गत: ॥120॥
आगन्तासौ पुनर्नेतुमिति तद्चनश्रुते: । वैश्य: खड्गं तमादाय गोपुरान्तर्हित: खगम् ॥121॥
आयान्तमवधीत्सोपि पठन् पंचनमस्कृतिम् । न्यपतन्मेदिनीभागे समाहितमतिस्तदा ॥122॥
श्रुत्वा श्रीनागदत्तोऽपि नमस्कारपदावलीम् । मिथ्या मे दुष्कृतं सर्वमित्यपास्यायुधं निजम् ॥123॥
कुतो धर्मस्तवेत्येतमब्रवीत्संव्रणं खगम् । सोऽपि श्रावकपुत्रोऽहं क्रोधादेतत्कृतं मया ॥124॥
क्रोधान्मित्रं भवेच्छत्रु: क्रोधाद्धर्मो विनश्यति । क्रोधाद्राज्यपिभ्रंश: क्रोधान्मोमुच्यतेऽमुभि: ॥125॥
क्रोधान्मातापि सक्रोधा भवेत्क्रोधादधोगति: । तत: श्रेयोर्थिनां त्याज्य: स सदेति जिनोदितम् ॥126॥
तजानन्नपि पापेन कोपेनाहं वशीकृत: । प्राप्तं तत्फलमद्यैव परलोके किमुच्यते ॥127॥
इत्यात्मानं विनिन्द्यैनं कुतस्तत्वं व्रजे: क वा । इत्यवोचन्नभोगस्तं वैश्योऽप्येवमुदाहरत् ॥128॥
प्राघूर्णिकोऽहं दृष्ट्वेमां कन्यकां शोकविह्वलाम् । त्वद्भयाद्भव्य पास्यामीत्याविष्कृतपराक्रम: ॥129॥
अबुध्वा धर्मभक्तं तत् कृतवान्कार्यमीदृशम् । त्यक्तं सद्धर्मवात्सल्यं सारं जैनेन्द्रशासने ॥130॥
जैनशासनमर्यादामतिलंघयतो मम । अपराधं क्षमस्वेति तदुक्तमवगम्य स: ॥131॥
किं कृतं भवता पूर्व मदुपार्जितकर्मण: । परिपाकविशेषोऽयमिति पंचनमस्क्रियाम् ॥132॥
श्रीनागदत्तसम्प्रोक्तां भावयन्नाकमापिवान् । तत: पद्मलतां कन्यां धनंच पितृसंचितम् ॥133॥
समाकर्षणरज्वावतार्य भ्रातुर्निजस्य तौ । नकुल: सहदेवश्च रज्जुमाकर्षणोचिताम् ॥134॥
अदत्वा पापबुद्धयास्मान्मड्.क्षु स्वपुरमीयतु: । छिद्रमासाद्य तन्नास्ति दायादा यत्र कुर्वते ॥135॥
तौ दृष्ट्वा नागदत्तोऽपि युवाभ्यां सह यातवान् । किन्नायादिति भूपेन साशंकेन् जनेन च ॥136॥
पृष्टौ सहैव गत्वासौ पृथक्क्वापि गतस्तत: । नाविद्वेति व्यधत्तां तावनुजावप्यपह्नवम् ॥137॥
श्रीनागदत्तमातापि व्याकुलीकृतचेतसा । शीलदत्तं गुरूं प्राप्य समपृच्छत्तुज: कथाम् ॥138॥
सोऽपि तत्सम्भ्रतं दृष्ट्वा कारूण्याहितमानस: । निर्विघ्नं ते तनूजो द्राड्. मा भैषीरागमिष्यति ॥139॥
इत्याश्वासं मुनिस्तस्या व्यधात्संज्ञानलोचन: । इत: श्रीनागदत्तोऽपि विलोक्य जिनमन्दिरम् ॥140॥
किन्चित्प्रदक्षिणीकृत्य निषीदाम्यहमित्यद: । प्रविश्य विहितस्तोत्र: सचिन्तस्तत्र संस्थित: ॥141॥
तदा विद्याधर: कश्चित्तं दृष्ट्वा ज्ञातवृत्तक: । जैन: सवित्तं नीत्वास्माद् द्वीपमध्यान्मनोहरे ॥142॥
वनेऽवतार्य सुस्थाप्य समापृच्छयादरान्वित: । यथेष्टमगमत्सा हि धर्मवत्सलता सताम् ॥143॥
तत्समीपेऽनुजा ग्रामे वसन्त्यस्यैत्य सादरम् । प्रत्यग्रहीद्धनं तत्र सोऽपि निक्षिप्य सुस्थित: ॥144॥
अथोपगम्य तं स्नेहात् स्वानुजादिसनाभय: । कुमाराभिनवां कन्यां नकुलस्याजिघृक्षुणा ॥145॥
श्रेष्ठिना वयमाहूता निस्सत्वाद्रिक्तपाणय: । कथं तत्र व्रजिष्याम इत्यत्याकुलचेतस: ॥146॥
अद्य सर्वेऽपि जाता: स्म इति ते न्यगदन्नसौ । तच्छूत्वा साररत्नानि निजरत्नकदम्बकात् ॥147॥
तेभ्यो नाना मुदा दत्वा यूयमागमनं मम । ददध्वं सन्निवेद्यैतां कन्यायै रत्नमुद्रिकाम् ॥148॥
इत्युक्त्वा स्वयमित्वानु शीलदत्तगुरूं मिथ: । वन्दित्वा रक्षिसूनुंच दृष्ट्वा सन्मित्रमात्मन: ॥149॥
आमूलात्कार्यमाख्याय सह तेन ततो गत: । साररत्नैर्महीपालं सानुरागं व्यलोकत ॥150॥
दृष्ट्वा भवानहो नागदत्त कस्मात्समागत: । क्वा वा गतं त्वयेत्येष तुष्ट: पृष्टो महीभुजा ॥151॥
भागयाचनयात्रादि सर्वमामूलतोऽब्रवीत् । तदाकर्ण्य नृप: क्रुध्वा प्रवृत्त: श्रेष्ठिनिग्रहे ॥152॥
न युक्तमिति निर्बन्धान्नागदत्तेन वारित: । दत्वा श्रेष्ठिपदं तस्मै सारवित्तसमन्वितम् ॥153॥
विवाहविधिना पद्मलतामपि समर्पयत् । अथात्मसंसदि व्यक्तमवनीन्द्रोऽभ्यधादिदम् ॥154॥
पश्य पुण्यस्य माहात्म्यं राक्षसाद्यन्तरायत: । व्यपेत्यायं महारत्नान्यात्मीकृत्यागत: सुखम् ॥155॥
पुण्याज्जलायते वह्निर्विषमप्यमृतायते । मित्रायन्ते द्विष: पुण्यात्पुण्याच्छाम्यन्ति भीतय: ॥156॥
दुर्विधा: सधना: पुण्यात् पुण्यात्स्वर्गश्च लभ्यते । तस्मात्पुण्यं विचिन्वन्तु हतापत्सम्पदेषिण: ॥157॥
जिनोक्तधर्मशास्त्रानुयानेन विहितक्रिया: । इति सभ्याश्च तद्वाक्यं बहवश्चेतसि व्यधु: ॥158॥
अथ श्रीनागदत्तोऽपि संजातानुशयं तदा । क्षमस्व मे कुमारेति प्रणमन्तं सपुत्रकम् ॥159॥
सभार्यं श्रेष्ठिनं मैवमित्युत्थाप्य प्रियोक्तिभि: । सन्तोष्य जिनपूजांच प्राक्प्रोक्तामकरोत्कृती ॥160॥
एवं श्रावकसद्धर्ममधिगम्य परस्परम् । जातसौहार्दचित्तानां दानपूजादिकर्मभि: ॥161॥
काले गच्छति जीवान्ते सन्न्यासविधिमाश्रित: । श्रीनागदत्त: सौधर्मकल्पेऽनल्पामरोऽभवत् ॥162॥
तत्र निर्विष्टदिव्योरूभोगश्च्युत्वा ततोऽजनि । द्वीपेऽस्मिन् भारते खेचराचले नगरे वरे ॥163॥
शिवंकरे तदीशस्य विद्याधरधरेशिन: । सुत: पवनवेगस्य सुवेगायां सुखावह: ॥164॥
मनोवेगोऽन्यजन्मोद्यत्स्नेहेन विवशीकृत: । अनैषीच्चन्दनामेनामतिस्नेहोऽपथं नयेत् ॥165॥
स एषोऽभ्यर्णभव्यत्वादमुष्मिन्नेव जन्मनि । जिनाकृतिं समादाय सम्प्राप्स्यत्यग्निमं पदम् ॥166॥
तत: श्रीनागदत्तस्य नाकलोकात्कनीयसी । इहागत्याभवन्नाम्ना मनोवेगा महाद्युति: ॥167॥
पलाशनगरे नागदत्तहस्तमृत: खग: । सुरलोकादभू: सोमवंशे त्वं चेटको नृप: ॥168॥
माता श्रीनागदत्तस्य धनमित्रा दिवंगता । ततश्च्युत्वा तवैवासीत्सुभद्रेयं मन:प्रिया ॥169॥
यासौ पद्मलता सापि कृतोपवसना दिवम् । गत्वागत्य जनिष्टेयं चन्दना नन्दना तव ॥170॥
नकुल: संसृतौ भ्रान्त्वा सिंहाख्योऽभूद्वनेचर: । प्राग्जन्मस्नेहवैराभ्यामबाधिष्ट स चन्दनाम् ॥171॥
सहदेवोऽपि सम्भ्रम्य संसारे सुचिरं पुन: । कौशाम्ब्यां वैश्यतुग्भूत्वा मित्रवीराह्णय: सुधी: ॥172॥
भृत्यो वृषभसेनस्य चन्दनां स समर्पयत् । पिता श्रीनागदत्तस्य धनदेवो वणिग्वर: ॥173॥
स्वर्लोकं शान्तचित्तेन गत्वैत्य श्रेष्ठितांगत: । श्रीमान्वृषभसेनाख्य: कौशाम्ब्यां कलितो गुणै: ॥174॥
सोमिलायां कृतद्वेषा चित्रसेना चतुर्गतिम् । परिभ्रम्य चिरं शान्त्वा मनाक् तत्रैव विट्सुता ॥175॥
भूत्वा वृषभसेनस्य पत्नी भद्राभिधाऽभवत् । निदानकृतवैरेण न्यगृह्णांचन्दनामसौ ॥176॥
चन्दनैषाच्युतात्कल्पात्प्रत्यागत्य शुभोदयात् । द्वितीयवेदं सम्प्राप्य पारमात्म्यमवाप्स्यति ॥177॥
एवं बन्धविधानोक्तमिथ्याभावादिपंचकात् । सन्चितै: कर्मभि: प्राप्य द्रव्यादिपरिवर्तनम् ॥178॥
संसारे पन्चधा प्रोक्तं दु:खान्मुग्राण्यनारतम् । प्राप्नुवन्त: कृतान्तास्ये हन्त सीदन्ति जन्तव: ॥179॥
त एव लब्धकालादिसाधना मुक्तिसाधनम् । सम्यक्त्वज्ञानचारित्रतपोरूपमनुत्तरम् ॥180॥
अभ्येत्य पुण्यकर्माण: परमस्थानसप्तके । सम्प्राप्तपरमैश्वर्या भवन्ति सुखभागिन: ॥181॥
इति तद्रौतमाधीशश्रीमद्ध्वनिरसायनात् । सभा सर्वा बभूवासौ तदैवेवाजरामरा ॥182॥
अन्यदाऽसौ महाराज: श्रेणिकाख्य: परिभ्रमन् । प्रीत्या गन्धकुटीबाह्यभास्वद्वनचतुष्टये ॥183॥
स्थितं पिण्डीद्रुमस्याधो जीवन्धरमुनीश्वरम् । ध्यानारूढं विलोक्यैतद्रूपादिषु विषक्तधी: ॥184॥
सकौतुक: समभ्येत्य सुधर्मगणनायकम् । भाक्तिकोऽभ्यर्च्य वन्दित्वा यथास्थानं निविश्य तम् ॥185॥
प्रांजलिर्भगवन्नेष यतीन्द्र: सर्वकर्मणा । भुक्तो वाद्यैव को वेति पप्रच्छ प्रश्रयाश्रय: ॥186॥
अवबोधचतुष्कात्मा सोप्येवं समभाषत । खेदो न हि सतां वृत्तेर्वक्तु: श्रोतुश्च चेतस: ॥187॥
श्रृणु श्रेणिक जम्बूभूजविभूषितभूतले । अत्र हेमांगदे देशे राजन् राजपुराधिप: ॥188॥
राजेव रन्जिताशेष: सत्यन्धरमहीपति: । विजयास्य महादेवी विजयश्रीरिवापरा ॥189॥
सर्वकर्मचणोऽमात्य: काष्ठांगारिकनामभृत् । हन्ता दैवोपघातानां रूद्रदत्त: पुरोहित: ॥190॥
कदाचिद्विजया देवी सुप्ता गर्भगृहे सुखम् । मुकुटं भूभुजा हेमघण्टाष्टकविराजितम् ॥191॥
दत्तं स्वस्यै श्रिताशोकतरोर्मूलंच केनचित् । छिन्नं परशुना जातं पुनर्बालमहीरूहम् ॥192॥
निशाया: पश्चिमे यामे स्वप्नावेतौ प्रसन्नधी: । विलोक्य सा तयोर्ज्ञातुं फलमभ्येत्य भूपतिम् ॥193॥
